OIC/SMIIC 24:2020 Helal Gıdalara Yönelik Gıda Katkı Maddeleri ve Diğer Eklenen Kimyasallar İçin Genel Gereklilikler Standardı: Helal Gıda Zincirinde Mikro Seviye Güvence

Modern gıda üretimi, ürünlerin lezzetini, dokusunu, raf ömrünü ve besin değerini optimize etmek için kaçınılmaz olarak çeşitli gıda katkı maddeleri ve diğer kimyasalları kullanır. Ancak, dünya genelindeki milyarlarca Müslüman tüketici için bu bileşenlerin helal statüsü, nihai ürünün dini uygunluğunu doğrudan etkilediği için hayati bir öneme sahiptir. Gıda katkı maddelerinin karmaşık doğası ve çeşitli kaynaklardan elde edilebilmeleri, bu alanda özel bir standartlaşma ihtiyacını doğurmuştur. Bu ihtiyaca cevap olarak, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) / İslam Ülkeleri Standardizasyon ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) tarafından OIC/SMIIC 24:2020 Helal Gıdalara Yönelik Gıda Katkı Maddeleri ve Diğer Eklenen Kimyasallar İçin Genel Gereklilikler Standardı geliştirilmiştir.

OIC/SMIIC 24:2020 Nedir ve Gıda Endüstrisi İçin Neden Kritik Öneme Sahiptir?

OIC/SMIIC 24:2020, helal gıda üretiminde kullanılan gıda katkı maddelerinin, işleme yardımcılarının, aroma vericilerin, besin takviyelerinin ve diğer eklenen kimyasalların İslami prensiplere uygunluğunu sağlamak için detaylı gereklilikleri belirleyen özel bir standarttır. SMIIC'in genel helal gıda standardı olan OIC/SMIIC 1:2019'u tamamlayıcı niteliktedir ve katkı maddeleri konusundaki derinlemesine hassasiyetleri ele alır. İlk olarak 2011'de SMIIC/GSO 2055-1 olarak yayımlanan ve 2020'de güncel revizyonuyla SMIIC 24:2020 adını alan bu standart, helal gıda zincirindeki en küçük bileşenlerin bile helal uygunluğunu güvence altına almayı hedefler.

Bu standardın gıda endüstrisi ve tüketiciler için önemi şu şekilde özetlenebilir:

• Detaylı Odaklanma: Gıda katkı maddelerinin çok yönlü kaynakları ve karmaşık üretim süreçleri nedeniyle, bu alandaki helallik tespiti büyük bir uzmanlık gerektirir. OIC/SMIIC 24:2020, bu spesifik alanı ele alarak, üreticilere ve denetçilere net ve uygulanabilir kriterler sunar.

• Küresel Helal Ticaretin Kolaylaştırılması: Farklı ülkelerdeki katkı maddesi helallik kriterlerindeki farklılıklar, uluslararası ticarette önemli bir engel teşkil ediyordu. Bu standart, uluslararası bir uyum sağlayarak, helal sertifikalı katkı maddelerinin ve bunları içeren gıdaların sınır ötesi kabulünü kolaylaştırır.

• Tüketici Güveninin Artırılması: Tüketicilerin çoğu, ürün etiketindeki katkı maddelerinin kaynaklarını bilemez. Bu standart, üreticilerin helal sertifikasyon kuruluşları aracılığıyla katkı maddelerinin helal olduğunu beyan etmesini sağlayarak, Müslüman tüketicilerin ürünlere olan güvenini artırır.

• Üreticilere Yönelik Net Rehberlik: Gıda üreticileri için hangi katkı maddelerinin hangi koşullarda helal kabul edileceğine dair açık bir rehber sunar. Bu, tedarik zinciri yönetimini kolaylaştırır ve yanlışlıkla haram bileşen kullanımını önler.

• Bilimsel ve İslami Hukukun Bütünleşmesi: Standart, İslami fıkıh prensiplerini modern gıda bilimi ve analitik yöntemlerle birleştirir. Bu sayede, helallik beyanları sadece dini görüşlere değil, aynı zamanda bilimsel verilere de dayanır.

OIC/SMIIC 24:2020 Standardının Temel Maddeleri ve İçeriği

OIC/SMIIC 24:2020 standardı, gıda katkı maddelerinin helallik açısından değerlendirilmesi için aşağıdaki ana bölümleri ve temel gereklilikleri kapsar:

1. Kapsam ve Atıf Yapılan Standartlar: Standardın hangi tür gıda katkı maddelerini ve kimyasalları kapsadığını ve OIC/SMIIC 1 gibi diğer helal standartlarla ilişkisini belirtir.

2. Terimler ve Tanımlar: "Helal", "haram", "necis", "şüpheli (mushbooh)", "gıda katkı maddesi", "işleme yardımcısı" gibi temel kavramların standardize edilmiş tanımlarını sunar. Bu, yorum farklılıklarını minimize eder.

3. Gıda Katkı Maddeleri ve Diğer Eklenen Kimyasallar İçin Genel Gereklilikler:

   • Helal Kaynaklı Hammaddeler: Standart, katkı maddelerinin üretiminde kullanılan tüm hammaddelerin kesinlikle helal kaynaklı olmasını şart koşar. Domuzdan veya İslami usullere göre kesilmemiş hayvanlardan elde edilen hiçbir bileşen (örneğin, jelatin, gliserin, enzimler, yağ asitleri ve türevleri) kabul edilemez. Bitkisel, sentetik veya mikrobiyal kaynaklı olanlar genellikle tercih edilir, ancak bunların da üretim süreçlerinin helal olması zorunludur.

   • Üretim Süreci ve Çapraz Bulaşma: Katkı maddelerinin üretim sürecinde haram maddelerle veya helal olmayan üretim ortamlarıyla herhangi bir temasının (çapraz bulaşma) olmaması gerektiğini vurgular. Üretim hatlarının ayrılması veya helal temizlik prosedürlerinin uygulanması gerektiği belirtilir. Alkolsüz üretim süreçleri de bu kapsamda değerlendirilir.

   • Saflık ve Temizlik: Üretilen katkı maddelerinin saf olması, necis maddelerden arındırılmış olması ve genel hijyen standartlarına uygun olması istenir.

   • Etik ve Şeffaflık: Katkı maddesi üreticilerinin, ürünlerinin helal statüsü ve kaynakları hakkında tam şeffaflık sağlaması, izlenebilirlik sistemleri kurması ve helallik beyanlarını belgelerle desteklemesi beklenir.

   • İzlenebilirlik ve Doğrulama: Katkı maddelerinin tüm tedarik zinciri boyunca izlenebilirliğinin sağlanması zorunludur. Şüpheli durumlarda veya yüksek riskli katkı maddeleri için akredite laboratuvarlarda domuz DNA'sı veya alkol tespiti gibi testlerin yapılması gerektiği vurgulanır.

4. Ambalajlama, Depolama ve Taşıma: Helal katkı maddelerinin, helal statülerini koruyacak şekilde uygun malzemelerle ambalajlanması, haram veya şüpheli maddelerden ayrı depolanması ve taşınması için özel gereklilikler içerir. Ambalajdan katkı maddesine herhangi bir haram madde migrasyonu olmaması esastır.

5. Kalite Yönetim Sistemleri ve Dokümantasyon: Katkı maddesi üreticilerinin, mevcut kalite yönetim sistemlerini (ISO 9001, ISO 22000 gibi) helal gerekliliklerle entegre etmeleri ve helallik beyanlarını destekleyen kapsamlı dokümantasyon ve kayıt sistemleri tutmaları gerektiği belirtilir.

OIC/SMIIC 24:2020, helal gıda zincirindeki en karmaşık ve detaylı alanlardan biri olan katkı maddeleri konusunda net bir rehber sunarak, hem üreticilerin hem de tüketicilerin güvenini artırmayı hedefler. Bu standart, modern gıda bilimi ile İslami hukukun sentezini temsil eder ve küresel helal pazarının şeffaf, güvenilir ve sürdürülebilir bir şekilde büyümesine olanak tanır.